รายละเอียดกระทู้

พุทธศาสนสุภาษิต คำสอนศาสนา สุภาษิต แปลว่า ถ้อยคำที่กล่าวไว้ดี (สุ=ดี, ภาษิต=กล่าว) สามารถนำมาเป็นคติ ยึดถือเป็นหลักใจได้ พุทธศาสนสุภาษิต หมายถึง ถ้อยคำดีๆ ในพระพุทธศาสนา แต่มิได้หมายความเฉพาะคำที่พระพุทธองค์ตรัสไว้เท่านั้น แม้สุภาษิตแทบทั้งหมดจะเป็นพระพุทธพจน์ก็ตาม เช่น ถ้าเป็นภาษิตพระสัมมาสัมพุทธตรัสเอง เรียกว่า พุทธภาษิต / พุทธสุภาษิต (หรือ พระพุทธพจน์) ถ้าพระโพธิสัตว์ กล่าวเรียกว่า โพธิสัตว์ภาษิต ถ้าพระสาวกกล่าว ก็เรียกว่า เถรภาษิต บ้าง สาวกภาษิต บ้าง แม้แต่คำที่เทวดากล่าว และพระพุทธองค์ได้ตรัสรับรองว่าดีด้วยการตรัสคำนั้นซ้ำ เรียกว่า เทวดาภาษิต เป็นต้น พุทธศาสนสุภาษิต : พระราชา • ราชา รฏฺฐสฺส ปญฺญาณํ พระราชาเป็นเครื่องปรากฏของแว่นแคว้น • ราชา มุขํ นุสฺสสานํ พระราชาเป็นประมุขของประชาชน • สพฺพํ รฏฺฐํ สุขํ โหตุ ราชา เจ โหติ ธมฺมิโก ถ้าพระราชาเป็นผู้ทรงธรรม ราษฎรทั้งปวงก็เป็นสุข • กุทฺธํ อปฺปฏิกุชฺฌนฺโต ราชา รฏฺฐสฺส ปูชิโต พระราชาผู้ไม่กริ้วตอบผู้โกรธ ราษฎรก็บูชา • สนฺนทฺโธ ขตฺติโย ตปติ พระมหากษัตริย์ทรงเครื่องรบย่อมสง่า • ขตฺติโย เสฏฺโฐ ชเนตสฺมิง เย โคตฺตปฏิสาริโน พระมหากษัตริย์เป็นผู้ประเสริฐสุดในหมู่ชนผู้รังเกียจด้วยสกุล พุทธศาสนสุภาษิต : สิ่งที่เป็นการยาก • กิจฺโฉ มนุสฺสปฏิลาโภ ความได้เป็นมนุษย์เป็นการยาก • กิจฺฉํ มจฺจาน ชีวิตํ ความเป็นอยู่ของสัตว์เป็นการยาก • กิจฺฉํ สทฺธมฺมสฺสวนํ การฟังธรรมของสัตบุรุษเป็นการยาก • กิจฺโฉ พุทฺธานมุปฺปาโท ความเกิดขึ้นแห่งท่านผู้รู้เป็นการยาก • ทุลฺลภํ ทสฺสนํ โหติ สมฺพุทฺธานํ อภิณฺหโส การเห็นพระพุทธเจ้าเนืองๆ เป็นการหาได้ยาก พุทธศาสนสุภาษิต : ทรัพย์และอนิจจัง • น จาปิ วิตฺเตน ชรํ วิหนฺติ กำจัดความแก่ด้วยทรัพย์ไม่ได้ • น ทีฆมายุง ลภเต ธเนน คนไม่ได้อายุยืนเพราะทรัพย์ • สพฺเพ ว นิกฺขิปิสฺสนฺติ ภูตา โลเก สมุสฺสยํ สัตว์ทั้งปวง จักทอดทิ้งร่างไว้ในโลก • อฑฺฒา เจว ทฬิทฺทา จ สพฺเพ มจฺจุปรายนา ทั้งคนมีทั้งคนจน ล้วนมีความตายเป็นเบื้องหน้า • อปฺปกญฺจิทํ ชีวตมาหุธีรา ปราชญ์กล่าวว่าชีวิตนี้น้อยนัก • น หิ โน สงฺครนฺเตน มหาเสเนน มจฺจุนา ความผัดเพื่อนกับมฤตยู อันมีกองทัพใหญ่นั้น ไม่ได้เลย • ยงฺกิญฺจิ สมุทยธมฺมํ สพฺพนฺตํ นิโรธธมฺมํ สิ่งใดสิ่งหนึ่งมีความเกิดขึ้นเป็นธรรมดา สิ่งนั้นล้วนมีความดับไปเป็นธรรมดา • ภิยฺโย จ กาเม อภิปตฺถยนฺติ ผู้บริโภคกาม ย่อมปรารถนากามยิ่งขึ้นไป • ชรูปนีตสฺส น สนฺติ ตาณา เมื่อสัตว์ถูกชรานำเข้าไปแล้ว ไม่มีผู้ป้องกัน • น มิยฺยมานสฺส ภวนฺติ ตาณา เมื่อสัตว์จะตาย ไม่มีผู้ป้องกัน • น มิยฺยามานํ ธมฺมนฺเวติ กิญฺจิ ทรัพย์สักนิดก็ติดตามคนตายไปไม่ได้ • สงฺขารา ปรมา ทุกฺขา สังขารเป็นทุกข์อย่างยิ่ง • ขโณ โว มา อุปจฺจคา ขณะอย่าล่วงท่านทั้งหลายไปเสีย • อติปตฺติ วโย ขโณ ตเถว วัยย่อมผ้านพ้นไปเหมือนขณะทีเดียว • กาโล ฆสติ ภูตานิ สพฺพาเนว สหตฺตนา กาลเวลาย่อมกินสรรพสัตว์กับทั้งตัวมันเอง พุทธศาสนสุภาษิต : ความโกรธ • โกธํ ฆตฺวา น โสจติ ฆ่าความโกรธได้แล้วย่อมไม่เศร้าโศก • โกโธ สตฺถมลํ โลเก ความโกรธเป็นดังสนิมศัสตราในโลก • โกธํ ฆตฺวา สุขํ เสติ ฆ่าความโกรธได้แล้วย่อมอยู่เป็นสุข พุทธศาสนสุภาษิต : ความทุกข์ • ทฬิทฺทิยํ ทุกฺขํ โลเก ความจนเป็นทุกข์ในโลก • อิณาทานํ ทุกฺขํ โลเก การกู้หนี้ เป็นทุกข์ในโลก • ทุราวาสา ฆรา ทุกฺขา เหย้าเรือนที่ปกครองไม่ดี นำทุกข์มาให้ • สงฺขารา ปรมา ทุกฺขา สังขารเป็นทุกข์อย่างยิ่ง พุทธศาสนสุภาษิต : สหาย • อตฺถมฺหิ ชาตมฺหิ สุขา สหายา เมื่อความต้องการเกิดขึ้น สหายเป็นผู้นำสุขมาให้ • สเจ ลเภถ นิปกํ สหายํ จเรยฺย เตนตฺตมโน สติมา ถ้าได้สหายผู้รอบคอบพึงพอใจมีสติเที่ยวไปกับเขา • ปาปมิตฺโต ปาปสโข ปาปอาจารโคจโร มีมิตรเลว มีเพื่อนเลว ย่อมมีมรรยาทและมีที่เที่ยวเลว • นตฺถิ พาเล สหายตา ความเป็นสหาย ไม่มีในคนพาล • ภริยา ปรมา สขา ภริยาเป็นเพื่อนสนิท, ภรรยาเป็นสหายอย่างยิ่ง พุทธศาสนสุภาษิต : มลทิน • อสชฺฌายมลา มนฺตา มนต์มีการไม่ท่องบ่น เป็นมลทิน • อนุฏฺฐานมลา ฆรา เหย้าเรือนมีความไม่หมั่นเป็นมลทิน • มลํ วณฺณสฺส โกสชฺชํ ความเกียจค้านเป็นมลทินแห่งผิวพรรณ • มลิตฺถิยา ทุจฺจริตํ ความประพฤติชั่วเป็นมลทินของหญิง พุทธศาสนสุภาษิต : บริสุทธิ์ • สุทฺธิ อสุทฺธิ ปจฺจตฺตํ ความบริสุทธิ์และความไม่บริสุทธิ์มีเฉพาะตัว • นาญฺโญ อญฺญํ วิโสธเย ผู้อื่นพึงทำให้ผู้อื่นบริสุทธิ์ไม่ได้ • สุทฺธสฺส สุจิกมฺมสฺส สทา สมฺปชฺชเต วตํ พรตของผู้บริสุทธิ์มีการงานสะอาด ย่อมถึงพร้อมทุกเมื่อ พุทธศาสนสุภาษิต : การชนะ • สพฺพรติง ธมฺมรติ ชินาติ ความยินดีในธรรมย่อมชนะความยินดีทั้งปวง • ตณฺหกฺขโย สพฺพทุกฺขํ ชินาติ ความสิ้นตัณหา ย่อมชนะทุกข์ทั้งปวง • น หิ ชิตํ สาธุ ชิตํ ยํ ชิตํ อวชิยฺยติ ความชนะที่ไม่กลับแพ้เป็นดี • อสาธุง สาธุนา ชิเน พึงชนะคนไม่ดี ด้วยความดีของตน • ชิเน กทริยํ ทาเนน พึงชนะคนตระหนี่ ด้วยการให้ • สจฺเจนาลิกวาทินํ พึงชนะคนพูดปดด้วยคำจริง พุทธศาสนสุภาษิต : หว่านพืชเช่นใด ได้ผลเช่นนั้น • อคฺคสฺส ทาตา ลภเต ปุนคฺคํ ผู้ให้สิ่งที่เลิศ ย่อมได้สิ่งที่เลิศอีก • มนาปทายี ลภเต มนาปํ ผู้ให้สิ่งที่ชอบใจ ย่อมได้สิ่งที่ชอบใจ • เสฏฺฐนฺทโท เสฏฺฐมุเปติ ฐานํ ผู้ให้สิ่งที่ประเสริฐ ย่อมถึงฐานะที่ประเสริฐ • ททโต ปุญฺญํ ปวฑฺฒติ บุญของผู้ให้ย่อมเจริญ • ทเทยฺย ปุรโส ทานํ คนควรให้ทาน • ปุญฺญมากงฺขมานานํ สงฺโฆ เว ยชตํ มุขํ พระสงฆ์นั้นแล เป็นประมุขของเหล่าชนผู้จำนงบุญบูชาอยู่ พุทธศาสนสุภาษิต : ผู้ครองเรือน • ทุราวาสา ฆรา ทุกฺขา เหย้าเรือนที่ปกครองไม่ดี นำทุกข์มาให้ฯ • อนุฏฺฐานมลา ฆรา เหย้าเรือนมีความไม่หมั่น เป็นมลทินฯ • โภคา สนฺนิจฺจยํ ยนฺติ วมฺมิโก วุปจียติ โภคทรัพย์ของผู้ครองเรือนดี ย่อมถึงความพอกพูน เหมือนจอมปลวกกำลังก่อขึ้นฯ พุทธศาสนสุภาษิต : ภรรยา • ภตฺตา ปุญฺญาณมิตฺถิยา ภัสดาเป็นสง่าของสตรีฯ • ภตฺตารํ นาติมญฺญติ ภรรยาดี ไม่ดูหมิ่นภัสดา • ภตฺตุ ฉนฺทวสานุคา ภรรยาย่อมคล้อยตามอำนาจแห่งความพอใจของภัสดา • ภตฺตุญฺจ ครุโน สพฺเพ ปฏิปูเชติ ปณฺฑิตา ภรรยาผู้ฉลาดย่อมนับถือภัสดาและคนควรเคารพทั้งปวง • ภตฺตุมนา ปญฺจรติ ภรรยาดีย่อมประพฤติเป็นที่พอใจของภัสดา • สมฺภตํ อนุรกฺขติ ภรรยาดีย่อมคอยรักษาทรัพย์ที่ภัสดาหามาได้ไว้ • สุสํวิหิตกมฺมนฺตา ภรรยาดีเป็นผู้จัดทำการงานดี • สุสฺสูสา เสฏฺฐา ภริยานํ บรรดาภิรยาทั้งหลาย ภริยาผู้เชื่อฟังเป็นผู้ประเสริฐ พุทธศาสนสุภาษิต : วาจา • หทยสฺส สทิสี วาจา วาจาเช่นเดียวกับใจ • สํโวหาเรน โสเจยฺยํ เวทิตพฺพํ ความเป็นผู้สะอาด พึงทราบได้ด้วยถ้อยคำสำนวน • ทุฏฺฐสฺส ผรุสวาจา คนโกรธมีวาจาหยาบคาย • มุตฺวา ตปฺปติ ปาปิกํ คนเปล่งวาจาชั่วย่อมทำตนให้เดือดร้อน • อภูตวาที นิรยํ อุเปติ คนพูดไม่จริง ย่อมเข้าถึงนรก • สณฺหํ คิรํ อตฺถาวหํ ปมุญฺจ ควรเปล่งวาจาให้ไพเราะที่มีประโยชน์ • ตเมว วาจํ ภาเสยฺย ยายตฺตานํ น ตาปเย ควรกล่าวแต่วาจาที่ไม่ยังตนให้เดือดร้อน • น หิ มุญฺเจยฺย ปาปิกํ ไม่ควรเปล่งวาจาชั่วเลย • สํโวหาเรน โสเจยฺยํ กลฺยาณิง ควรเปล่งวาจางาม ให้เป็นที่พอใจฯ • วาจํ มุญฺเจยฺย กลฺยาณิง ควรเปล่งวาจางาม • โมกฺโข กลฺยาณิกา สาธุ เปล่งวาจางาม ยังประโยชน์ให้สำเร็จ • มนุญฺญเมว ภาเสยฺย ควรกล่าวแต่วาจาที่น่าพอใจ • นามนุญฺญํ กุทาจนํ ในกาลไหนๆ ไม่ควรกล่าววาจาไม่น่าพอใจ • วาจํ ปมุญฺเจ กุสลํ นาติเวลํ ไม่ควรกล่าววาจาที่ดี ให้เกินกาล พุทธศาสนสุภาษิต : ความกตัญญูและพรหมวิหาร • หิริโอตฺตปฺ ปิยญฺเญว โลกํ ปาเลติ สาธุกํ หิริและโอตตับปปะ ย่อมรักษาโลกไว้เป็นอันดี • โลโกปตฺถมฺภิกา เมตฺตา เมตตาเป็นเครื่องค้ำจุนโลก • อรติ โลกนาสิกา ความริษยาเป็นเหตุทำโลกให้ฉิบหาย • มหาปุริสภาวสฺส ลกฺขณํ กรุณาสโห อัชฌาศัยที่ทนไม่ได้เพราะกรุณาเป็นลักษณะของความเป็นมหาบุรุษ • นิมิตฺตํ สาธุรูปานํ กตญฺญูกตเวทิตา ความกตัญญูกตเวทีเป็นเครื่องหมายแห่งคนดี • สพฺพญฺเจ ปฐวิง ทชฺชา เนว นํ อภิราธเย ถึงแม้ให้แผ่นดินทั้งหมดก็ยังคนอกตัญญูให้จงรักไม่ได้ พุทธศาสนสุภาษิต : คนชั่วกับลาภสักการะ • หนฺติ โภคา ทุมฺเมธํ โภคทรัพย์ย่อมฆ่าคนมีปัญญาทราม • สกฺกาโร กาปุริสํ หนฺติ สักการะ ย่อมฆ่าคนชั่วเสีย พุทธศาสนสุภาษิต : การงาน • อกิลาสุ วินฺเท หทยสฺส สนฺติง คนไม่เกียจคร้าน พึงได้รับความสงบใจ • สุทสฺสํ วชฺชมญฺเญสํ อตฺตโน ปน ทุทฺทสํ ความผิดของผู้อื่นเห็นง่าย ฝ่ายของตนเห็นยาก • อิติ วิสฺสฏฺฐกมฺมนฺเต อตฺถา อจฺเจนฺติ มาณเว ประโยชน์ย่อมล่วงเลยคนหนุ่มผู้ทอดทิ้งการงาน • นกฺขตฺตํ ปฏิมาเนนฺตํ