สไลด์โชว์ ใช้ชีวิตในประเทศไทย เป็นอย่างไรสำหรับคนพิการ

ใช้ชีวิตในประเทศไทย เป็นอย่างไรสำหรับคนพิการ – BBCไทย

[/p] [b] “ตอนผมอยู่ในช่วงอายุที่เพิ่งเริ่มทำงานใหม่ ๆ ตอนนั้นเงินเดือนแค่ 9 พันกว่าบาท ไม่มีเงินซื้อรถ ออกจากบ้านต้องนั่งแท็กซี่ไปทำงาน วันหนึ่งตีสัก 300 (บาท) คูณ 30 วัน ก็ 9 พัน เงินเดือนผมเหลือไหม นี่คือภาพความเป็นจริง” [/b] เมื่อ มานิตย์ อินทร์พิมพ์ ชายผู้นั่งอยู่บนวีลแชร์ ซึ่งขาทั้งสองข้างพิการซ้ำซ้อนจากกล้ามเนื้ออ่อนแรงและอุบัติเหตุ ย้อนนึกถึงประสบการณ์การเดินทาง ในช่วงที่กรุงเทพฯ ยังไม่มีขนส่งมวลชนอย่างรถไฟฟ้าหลายสิบปีที่แล้ว เขาอธิบายถึงภาวะการดำเนินชีวิตว่า “ต้องกระเสือกกระสน” และ “ใช้ความอึดของตัวเอง” สองสิ่งที่ว่าคือ สิ่งที่มานิตย์บอกว่า คนพิการในไทยอย่างเขา ต้องพยายามดิ้นรนให้ตัวเองกระโดดขึ้นมามีคุณภาพชีวิตทัดเทียมกับคนอื่น “จะเห็นว่าคนพิการในประเทศ มันเป็นภาพที่ไม่สวยงามเลย คนพิการไม่มีความรู้ คนพิการไม่มีงานทำ คนพิการต้องมานั่งขอทาน ถ้าเราสร้างคนพิการให้เดินทางได้ คนพิการก็จะสามารถพัฒนาเองได้” ตอนนี้ มานิตย์อยู่ในวัย 49 ปี เขาเจ้าหน้าที่ไอทีของบริษัทแห่งหนึ่ง และเดินทางโดยการขับรถที่ดัดแปลงเกียร์เพื่อให้คนพิการขับได้ ทว่าประสบการณ์อันยากลำบากที่ผ่านมาทำให้เขากลายมาเป็นนักกิจกรรมเพื่อสิทธิคนพิการในการเข้าถึงขนส่งมวลชน เพื่อร่วมให้ข้อมูลแก่สาธารณะ และภาครัฐในการปรับปรุงขนส่งสาธารณะเพื่อให้คนพิการเข้าถึงและใช้ประโยชน์อย่างเท่าเทียม แต่นี่เป็นเพียงส่วนเดียวที่คนพิการในไทยต้องเผชิญ แม้ประเทศไทยจะมีแผนพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการแห่งชาติมาแล้วเป็นฉบับที่ 5 (พ.ศ. 2560-2564) แต่ว่าชีวิตของคนพิการในหลายส่วนของประเทศยังห่างไกลคำว่า มีคุณภาพชีวิตที่ดี ใช้ชีวิตในประเทศไทย เป็นอย่างไรสำหรับคนพิการ – BBCไทย

[/p] [b]การเดินทางที่เท่าเทียม[/b] ย้อนกลับไปในเดือน มี.ค. สื่อมวลชนรายงานข่าวว่ามานิตย์ทุบลิฟต์ของสถานีรถไฟฟ้าบีทีเอสอโศก เพราะลิฟต์ของสถานีถูกล็อค และเขาไม่สามารถขึ้นไปยังชานชาลาได้ เขากล่าวถึงเหตุการณ์ครั้งนั้นว่า “เป็นการกระทำที่ไม่ดีนัก แต่ว่าจำเป็นสำหรับประเทศไทย” เพราะแม้ว่าในปี 2558 ศาลปกครองสูงสุดได้มีคำสั่งให้กรุงเทพมหานคร จัดทำลิฟต์ พร้อมอุปกรณ์อำนวยความสะดวกบนรถไฟฟ้า แม้กระทั่งตอนนี้ กทม. ก็ยังสร้างไม่เสร็จและบางที่สร้างแล้วใส่ลิฟต์ไม่ครบ “การสร้างสิ่งอำนวยความสะดวกพื้นฐาน ดีที่สุดต้องสร้างตั้งแต่เริ่มต้น เราจะเห็นปัญหาของบีทีเอส เป็นตัวบอกเลยว่า การสร้างทีหลังไม่ง่าย” เป็นสิ่งที่มานิตย์ เมื่อถามว่าคิดอย่างไร ที่การเข้าถึงขนส่งสาธารณะที่ควรเป็นสิทธิขั้นพื้นฐานที่รัฐจัดบริการให้คนพิการ ต้องใช้วิธีการฟ้องร้อง มานิตย์บอกว่าในต่างประเทศก็มีเช่นนี้ แต่ไทยนั้นมีความแตกต่างออกไป “ประเทศไทยฟ้องแล้ว ยังไม่สร้าง ศาลสั่งแล้วสร้างไม่เสร็จ บางที่สร้างแล้วใส่ลิฟต์ไม่ครบอีกด้วย” มานิตย์กล่าวกับบีบีซีไทย และเล่าว่า มีครั้งหนึ่งได้รับคำอธิบายจากผู้เกี่ยวข้องว่า คนพิการถ้าจะขึ้นรถไฟฟ้าให้นั่งแท็กซี่ข้ามไปหาลิฟต์อีกฝั่งหนึ่ง ใช้ชีวิตในประเทศไทย เป็นอย่างไรสำหรับคนพิการ – BBCไทย

[/p] มานิตย์ กล่าวว่า ปัจจุบันคนพิการในกรุงเทพมหานคร เข้าถึงรถไฟฟ้าได้เพียง 50 เปอร์เซ็นต์ จากปัญหาของลิฟต์และทางเข้าออก ซึ่งลิฟต์ที่บีทีเอสสร้างยังใช้งานไม่ได้จริงหลายแห่ง เนื่องจากการออกแบบการเข้าสู่ระบบสถานี ระบบเชื่อมต่อการขนส่งสาธารณะอื่น ไม่นับรวมเรื่องห้องน้ำสำหรับคนพิการที่ยังไม่มีโดยเฉพาะ “การสร้างสิ่งอำนวยความสะดวกพื้นฐาน ดีที่สุดต้องสร้างตั้งแต่เริ่มต้น เราจะเห็นปัญหาของบีทีเอส เป็นตัวบอกเลยว่า การสร้างทีหลังไม่ง่าย” มานิตย์ สะท้อนปัญหาของการเดินทางด้วยระบบรางในกรุงเทพฯ “ผมมองว่า คนพิการไม่ว่าจะอยู่ กทม. ซึ่งเป็นศูนย์กลางของประเทศหรืออยู่ต่างจังหวัด แม้จะความต้องการต่างกัน แต่ลึก ๆ แล้วเหมือนกัน นั่นหมายความถึงให้พวกเขาเดินทางได้ ให้พวกเขาไปโรงเรียนได้ ไปห้างสรรพสินค้า ไปทำงานได้ เมื่อพวกเขามีรายได้ เศรษฐกิจก็จะหมุน นี่คือการทำให้คนพัฒนาอย่างยั่งยืน ไม่ใช่แค่เรื่องคนพิการ จริง ๆ มันเป็นภาพรวมที่เป็นเรื่องเดียวกัน” มานิตย์ กล่าวกับบีบีซีไทย คนพิการอยากเห็นอะไรในการเดินทางขนส่งมวลชน เพิ่มขนาดตัวอักษรให้ใหญ่ขึ้น หรือการใช้สี สัญญาณไฟ เพื่อให้ผู้พิการทางการได้ยิน สามารถเห็นได้ชัดเจน รถเมล์มีเสียง บอกสายรถเมล์เมื่อเข้าป้าย สำหรับผู้บกพร่องทางการมองเห็น ใช้ชีวิตในประเทศไทย เป็นอย่างไรสำหรับคนพิการ – BBCไทย

[/p] [b] “การศึกษาในฝัน” ของผู้บกพร่องทางการได้ยิน[/b] บีบีซีไทยไปสนทนากับสุทธิพงษ์ สุคำหล้า จอม- วีรภัทร ชูพรหมแก้ว นักศึกษาผู้พิการทางการได้ยิน ที่สาขาหูหนวกศึกษา วิทยาลัยราชสุดา มหาวิทยาลัยมหิดล โดยผ่านล่ามภาษามือ 2 คน พวกเขาบอกว่าทางวิทยาลัยมีระบบบัดดี้ ซึ่งก็คือ นักศึกษาที่สามารถได้ยินเป็นปกติจะต้องคอยสนับสนุนนักศึกษาที่พิการทางการได้ยิน ในกรณีของทั้งสองคน พวกเขามี ติว-ลดาวัลย์ ปัญญาแก้ว นักศึกษาที่สาขาเดียวกันคอยให้ความช่วยเหลือทั้งเรื่องชีวิตการเรียนและชีวิตประจำวันในรั้วมหาวิทยาลัย สุทธิพงษ์ ซึ่งกำลังอยู่ในช่วงของการออกปฏิบัติฝึกสอน บอกกับบีบีซีไทยว่า การเรียนที่นี่ต่างจากตอนเรียนมัธยม ที่มีครูแปลภาษามือเป็นคำ ๆ มีบ้างหลายครั้งที่เขาไม่เข้าใจบทเรียน แต่ที่นี่การมีล่ามภาษามือเป็นสิ่งที่แม็กเห็นว่าสำคัญต่อการเรียนของเขา ในชั้นเรียน จะมีล่ามภาษามือ 2 คนที่คอยแปลที่อาจารย์สอน, เจ้าหน้าที่โสตทัศนศึกษาที่คอยบันทึกวิดีโอ รวมทั้งเจ้าหน้าที่จดคำบรรยายในชั้นเรียน หลังจากนั้นสื่อทั้งวิดีโอและคำบรรยายเหล่านี้จะถูกนำไปไว้ในระบบอินทราเน็ตเพื่อให้นักศึกษาผู้พิการทางการได้ยินสามารถทบทวนบทเรียน สุทธิพงษ์บอกว่าโรงเรียนสำหรับคนหูหนวกที่เขาอยากเห็น ควรจะเป็นรูปแบบการสอนที่ควบคู่กันกับผู้ที่มีการได้ยินทั่วไป เพื่อให้คนหูหนวกพัฒนาได้ ทั้งภาษามือและภาษาไทย “คนหูหนวกทั่วไปอยากได้ล่ามภาษามือ ถ้ามีล่ามภาษามือก็เหมือนเป็นสื่อกลางที่ช่วยให้เราสามารถถ่ายทอดสิ่งที่เราต้องการได้ แล้วก็ขจัดปัญหาอุปสรรคได้ ถ้าคนหูหนวกจะเรียนหรืออบรม หากมีล่ามภาษามือช่วยแปลเนื้อหานั้น ๆ ก็จะสามารถเรียนรู้ได้อย่างครบถ้วน และถ่ายทอดสิ่งที่ตัวเองต้องการสื่อได้” ใช้ชีวิตในประเทศไทย เป็นอย่างไรสำหรับคนพิการ – BBCไทย

[/p] [b]โอกาสทางการทำงานของคนพิการทางการมองเห็น[/b] เป็นครั้งที่แรก ๆ ที่ หทัยรัตน์ จตุรวัฒนา คนพิการทางการมองเห็น วัย 27 ปี มากรุงเทพฯ ด้วยตัวเอง โดยที่ไม่ได้เดินทางด้วยรถยนต์ส่วนตัวกับคนรู้จัก บีบีซีไทยนัดพบเธอที่สถานีรถไฟฟ้าบางหว้า ปลายทางที่เดินทางมาจากบ้านใน จ.นครปฐม เราสื่อสารกันด้วยโทรศัพท์มือถือเพื่อถามพิกัดของเธอบนสถานี ก่อนเสียงปลายสายจะกลายเป็นเสียงจากเจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัยของรถไฟฟ้า ที่เป็นคนบอกบริเวณที่แน่ชัดที่เราจะได้พบกับเธอ หทัยรัตน์ เกิดมาด้วยด้วยสายตาที่มองเห็นได้เพียงข้างเดียว จนกระทั่งอายุ 14-15 ปี ก็สูญเสียการมองเห็นทั้งสองข้าง [b]เธอเล่าประสบการณ์การไปสมัครเรียนเข้าชั้นมัธยมหลังจากตาบอดทั้งสองข้าง[/b] ” ผอ.โรงเรียนบอกว่า ไม่รับคนพิการ ก็เข้าใจนะว่าไม่รู้เหมือนกันว่าเขาจะสอนยังไง แต่เด็กคนหนึ่งอายุ 11-12 ขวบ ก็รู้สึกว่า เราจะไม่ได้เรียนหนังสือต่อเหรอ เลยรวบรวมความกล้าทั้งหมด ขึ้นไปคุยกับ ผอ. บอกครูคะหนูอยากเรียนจริง ๆ รับหนูไว้เถอะ ไม่ต้องสอนหนูแบบ คนตาบอดก็ได้ สอนหนูเหมือนกับว่าเป็นคน ๆ หนึ่ง เป็นเด็กทั่วๆ ไป เดี๋ยวหนูเรียนเอง” จากวันนั้นจนเรียนจบชั้นปริญญาตรีเป็นบัณฑิตเกียรตินิยมอันดับ 1 จากมหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม หทัยรัตน์ บอกกับบีบีซีไทยว่า เธอเรียนในสถาบันการศึกษาที่ไม่มีสื่อการเรียนการสอนสำหรับผู้พิการทางสายตาเลย “เราขวนขวายเองมาตลอด ไม่มีหนังสือเรียนอักษรเบรลล์ อยากเรียนมหาวิทยาลัยก็ใช้วิธีการให้เพื่อนอ่านหนังสือ อัดเสียง หรือว่าเวลาครูสอนในชั้น ก็จะจดเป็นอักษรเบรลล์สำหรับคนตาบอด หรือไม่ก็ใช้คอมพิวเตอร์พิมพ์” หลังจากก้าวสู่โลกของวัยทำงาน ก่อนจะผันตัวมาทำข้อมูลรายการโทรทัศน์ และก็เขียนบทกวีไปด้วย หทัยรัตน์เคยสมัครงานตามสถานประกอบการ “ไปสมัครที่ไหนก็ไม่รับ เพราะว่าเป็นคนตาบอด” เธอบอกกับเรา แม้ปัจจุบันจะมีกฎหมายที่ให้บริษัทห้างร้านต่าง ๆ ที่มีพนักงาน 100 คนขึ้นไป ต้องมีสัดส่วนรับคนพิการ 1 คน เข้าทำงาน ตามมาตรา 33 และ 35 ของ พ.ร.บ.ส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ 2550 แต่หทัยรัตน์ เล่าสิ่งที่เธอเคยเจอมาว่า สถานประกอบการมักจะมีทัศนะคิดว่า คนตาบอด “ทำอะไรไม่ได้” และรู้สึกว่าคนพิการแขนขาขาด ทำได้มากกว่า “เขาบอกเราตรง ๆ นะ ว่าไม่รู้ว่าจะรับมาแล้วจะใช้ทำงานอย่างไร ทั้งที่เราก็บอกแล้วว่า เราใช้คอมฯ ได้ ทำอะไรได้หมด บางทีเขาก็บอกว่าสถานที่ไม่เอื้ออำนวยบ้าง” หทัยรัตน์เล่า “เขาอาจจะติดภาพที่เคยเห็นว่าคนตาบอด ก็ร้องเพลง ขายล็อตเตอรี่ ทำได้แค่นั้น” ตำแหน่งงานคนพิการ 2.2 หมื่น ที่ไม่ถูกจ้าง อภิชาติ การุณกรสกุล ประธานกรรมการมูลนิธิมูลนิธินวัตกรรมทางสังคม อธิบายให้บีบีซีไทยฟังถึงสถานการณ์การจ้างงานคนพิการของสถานประกอบการว่า ตาม พ.ร.บ. ส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ 2550 สถานประกอบการทั่วประเทศต้องจ้างคนพิการทั้งประเทศราว 55,000 อัตรา แต่สิ่งที่เกิดขึ้นจริง มีการจ้างคนพิการไม่ถึงร้อยละ 60 ซึ่งหมายถึง มีอีก 22,000 อัตรา ที่คนพิการที่ควรจะถูกจ้างงาน และตามกฎหมาย หากไม่ได้จ้างคนพิการ สถานประกอบการสามารถจ่ายเงินสมทบเข้ากองทุนเพื่อคนพิการได้ ใช้ชีวิตในประเทศไทย เป็นอย่างไรสำหรับคนพิการ – BBCไทย